Matlabda ma’lumotlar toifalari

Muallif: Mengliyev SH.

Qo`shilgan sana: 2014-08-02

Matlabda ma’lumotlar toifalari

Matlab tizimidagi dasturlar matn formatidagi m-fayllardir. Matlab tizimida dasturlash tili quyidagi vositalarga ega:

• Har xil turdagi ma’lumotlar;
• Konstantalar va o‘zgaruvchilar;
• Operatorlar(matematik ifodalarning operatorlarini ham o‘z ichiga oladi);
• Biriktirilgan komanda va funksiyalar;
• Foydalanuvchining funksiyalari;
• Boshqaruvchi strukturalar;
• Sistema operatorlari va funksiyalar;
• Dasturlash tilining kengaytirish vositalari.

Matlab tizimida dasturlash kodlari yuqori darajali tilda yoziladi va ushbu til tipik interpretator bo‘lib hisoblanadi, ya’ni dasturning har xil instruksiyasi darhol taniladi va bajariladi. Hamma instruksiyalarni, ya’ni to‘liq dasturni kompilyasiya qilish etapi mavjud emas. Matlab bajariluvchi dasturlarni yaratmaydi. Dasturlar faqat m-fayllar ko‘rinishida mavjud bo‘ladi. Dasturlarning ishlashi uchun Matlab muhiti zarur. Lekin Matlabda yozilgan dasturlarni C va C++ dasturlash tillariga translayasiya qiluvchi kompelyatorlar yaratilgan. Ular Matlab muhitida tayyorlangan dasturlarni bajariluvchi dasturlarga aylantirish masalasini hal qilish imkoniyatini beradi. Matlab tizimi uchun kompilyatorlar mustaqil dasturiy vositalardir.
SHuni esda tutish kerakki, Matlabning hamma insruksiyalari ham kompilyasiya bo‘lavermaydi, ya’ni kompilyasiyadan oldin bunday dasturni qayta ishlash talab qilinadi. Kompilyasiya qilish natijasida dasturlarning bajarilish tezligi 10-15 martagacha ortishi mumkin.
Matlabda quyidagi toifadagi ma’lumotlardan foydalaniladi:
-sonli toifa;
-qatorlar va simvollar;
-ob’ektlar (matritsalar);
Sonli toifadagi berilgan ikki xil: haqiqiy va kompleks sonlar bo‘lishi mumkin. Haqiqiy sonlar xuddi matematikadagi kabi ishlatiladi. Butun va kasr qismlari nuqta(.) bilan ajratiladi. Kompleks sonlar esa, avval eslatganimizdek a+ib yoki a+bi ko‘rinishida yoziladi, bu erda a va b mos ravishda kompleks sonning haqiqiy va mavhum qismlari deyiladi, i-belgi (yoki i,  j) mavhum birlikni bildiradi(i^2=-1). Kompleks sonni bildiruvchi i belgi b ning chap yoki o‘ng tomoniga probelsiz yozilishi kerak, aks holda Matlab tizimi xatolik beradi.
Umuman, ixtiyoriy toifadagi son matritsalarni, vektorlarni yoki skalyar miqdorlarni elementlari (qiymatlari) bo‘lishi mumkin. Xotirada barcha sonlar ikki karrali aniqlikdagi son ko‘rinishida saqlanadi. Sonlar aniqlangan oraliqlarning chegaralari hamda mashina aniqligi tizim o‘zgaruvchilari eps, realmax va realmin orqali beriladi.
Matlabda apostroflar ichiga joylashtirilgan simvollar ketma-ketligi qator deb tushiniladi. Qatorlarga misol qilib quyidagilarni keltirish mumkin:
a=’Matlab’
b=’function’
Bir nechta qatorlarni birlashtirish uchun xuddi vektor va matritsalar kabi ([…]) kvadrat qavslar ishlatiladi. Masalan,
str1=[‘This’,’is’,’string’],
str2=[‘Sistema’,’Matlab’]
kabi ifodalar mos ravishda quyidagi simvolli qatorlarni beradi.
str1=‘This is string’
str2=‘Sistema Matlab’
Ob’ekt(matritsa)lar haqida avvalgi darslarimizda etarlicha ma’lumotlar berilgan.
Qatorlarni hosil qiluvchi va ularga ishlov beruvchi Matlabning ba’zi funksiya(komanda)larini keltirib o‘tamiz:

• blanks(n)- n ta probeldan iborat qatorni bildiradi;
• num2str(n)-haqiqiy sonni qatorga aylantiradi;
• deblanks(s)- s qatordan kerak bo‘lmagan probellarni yo‘qotadi;
• index(s,t)- s qatorda t qator ostining birinchi marta ko‘rinishi holatini chiqaradi. Agar qator osti bo‘lmasa nolni chiqaradi;
• randex(s,t)- s qatorda t qator ostining oxirgi marta ko‘rinishi holatini chiqaradi. Agar qator osti bo‘lmasa nolni chiqaradi;
• strcmp(s1,s2)- 1 ni chiqaradi agar s1, s2 qatorlar bir xil bo‘lsa, aks holda 0 ni chiqaradi;
• strrep(s,x,y)- x qator ostining s qatorga barcha kirishlarini  y  qatorga kirishga almashtiradi;
• bin2dec(s)- qator ko‘rinishida tasvirlangan ikkilik sistemasidagi songa mos o‘nlik sistemasidagi sonni chiqaradi;
• dec2bin(n)- o‘nli sistemasidagi manfiy bo‘lmagan songa mos ikkilik sistemasidagi sonni qator ko‘rinishida chiqaradi;

10031 marta o`qildi.