Sitilincha himoya Karpov va Saks Linares 1983

Muallif: Mengliyev Sh.

Qo`shilgan sana: 2015-08-22

Sitilincha   himoya Karpov va Saks Linares   1983

Odatda  musabaqada  o’ynalgan  eng  yaxshi  partiyani   maxsus  juriy  aniqlaydi. Ushbu   xalqaro  turnirda   mutasadi bu  ishni  ishtirokchilarining  o’ziga  havola  qilishda  har bir  grasmestirga    bir  varaqdan  qog’oz  berishib  eng  yaxshi  partiyani  ko’rsatish   taklif  etildi. Natijada   10 tadan  (jami  ishtirokchi  11 ta edi-yu,  lekin musobaqa   tuvgashi  bilanoq  ketib  qolgan  D.Saks  ovoz  berishda  qatnashmadi )   7  ovoz  olgan  quyudagi  partiya   eng   yaxshi  deb  topildi.

1. e2-  e4          c7-  c5
2. Kgl- f3           e7-e6
3. d2-d4            c5:d4
4. Kf3:d4          Kg8- f6
5. Kb1-c3          d7-  d6
6. g2-g4            .  .   .

Ushbu  partiya 3-turda  o’ynalib   Vengiriyalik grasmester dastlabki  ikki  uchrashuvini  o’z  foydasiga    hal  qilgan  edi. Bunday    qisqa   turnerdan peshqadamni  toxtatib   qolish  uchun  urungan   jahon   chemoioni  Paul  Kares   nomi  bilan   ataluvchi  kaskin    variantni   qallashga  aht  qildi.
Vaziat tez  orada  chigal  tus  oladi.

6.   .  .  .     h7- h6
7. Lh1-g1     Cf8- e7 
8. Cc1- e3           Kb8- c6
9. Fd1- e2            .   .   .

Ya. Timman   bilan   Mar-del Plata (1982-yil) da   o’ynalgan  partiyada Karpov 9. Ce2  o’ynagan va  kurash 
shunday  davom  etgan  edi. 9. . .a6  10.  Fd2   K: d4  11. F:d4  12. Fd2  Ce6 13.Cf3 Kd7 14. Kd5 Cg5 15. 0- 0 -0 Lc8 16. Kpb1 C:d5 17.  ed  Kc5   18.  Lh1-  oqlar  biroz  ustinlikka  ega.   Xayol  boshqacharoq   9.  Fe2  yurishning  g’oyasi   kata  rokirofkadan   kryin  oq  ruh   bilan  qora  farzinning   d liniyasiga   qarama-qarshi  turib  qolishdan tezroq foydalanishdan  iboratdir.

9. .    .    . Cc8- d7  
10.  h2-h4         .     .    .

Oldiniga 10.  0- 0-0    ni   mo’ljallangan oqlar harfiga 10. . K:d4  11. C:d4    e5 12.Ce3- Lc8   dan  keyin   bunday    vaziyatlarda  yuz  beruvchi odtiy   sifat  qurboni -  Lc8:c3   va  Kf6:e4  imkoniyatini  bermaslikka  qaror  qiladi. Endi  ular   g4-g5  ko’magida   f6  dagi    otni  muhim  pozitsiyasidan  haydamoqchi

10. . . .   Kc6:d4  
11.  Ce3:d4  e6-e5
12.  Cd4-e3  Cd7-c6 

Mantiqiy yurish. Endi 13.f3 javobi shubhali ko’rinadi, chunki e1-h4 diognali ochilib qoladi,binobarin f6dagi ot h7ga chekingan taqdirda oqlar oqibati nomalum piyoda (h4 dagi) qurboniga borishga majbur bo’lib qoladi.

13.  Fe2-d3       .    .    .

e4 piyodasi himoyalanib d5 xonasi yaxshiroq nazorat ostiga olindi. 14. g5 tahlikasi tug’ilganligi tufayli qoralar biron-bir chora topish kerak, aks holda noxush pozitsiyaviy iskanjaga qoladi.

13. . . .     Fd8-a5

Endi qanday qilib qoralarning tasabbusini   yaxshiroq  daf  etsa   bo’ladi.   Agar 16.   Kc3  bo’lsa,   16.  .    . d4   17.   C :d4   Ld8  dan   keyin     moddiy       muvoznat  tiklanadi  va    qoralarning  imkoniyatlari kamida  tenglashadi. 16. Kg3    ning  nomaqulligi  ravshan  :  16. .  .d4  17.   Cd2  F;  a2  -   qoralar   ham  sipoh  evaziga yetarli  piyodaga  ega. 16 Fd2  F:a2    17. Kc3 Fa1+ 18. Kb1 d4    dan keyin qoralar  sipohiga  qaytarib oladi . Eng yaxshisi   16.    Fc3  ga  o’xshaydi , lekin 16.  .  . F :c3   17. K  : c3   d4  18. Kb5  0-0  19.   Cd2  C:  h4   dan  keyin  qoralar  bir  sipoh evaziga  ikki  piyodaga   ega    bo’ladi ,  oq  sipohlar esa noqulay   joylashgan .
Biroq oqlarlarning ixtiyorida  kuchli   javob   javob  borligi   malum   boladiki ,uni spoh  qurbon  qilish oldidan raqibni  payqamay  qolganligi turgan gap .

16.   Fd3 – b3!  .   .  .

Endi qoralar   otni  olishga   majbur, shundan keyin   ularning shohi ikkala tomonga  ham rokirovka qilishdan  muhim  Bo’lib markazda xafli  vaziyatda turib qoladi.

16.  .     .    .     d5:e4
17.  Cf1-c4    Lh8-f8

Qora rux noqulay pozitsiyani  egallab ,to o’yinning ohirigacha  shu yerda qolib ketadi . 17 . . . 0-0 yomon edi, chunki 18. g5 hg 19. C:g5 dan keyin qora shox qattiq hujumda qoladi.

18. Ld1-d5!  Cc6:d5

18. . .Fc7 ga oqlar 19. Cb5! javobni berardi.

19. Cc4:d5  La8-d8

Ta’biiy lekin eng yahshi yurish emas , balki 19.  .   .  .Fb4  20.C:b7  F:b3  21.ab  Lb8 bo’lganda eng yahshisi 22.C:e4 (22.Cc6+Kpd8 23.  .  . .Kpc7 ems, chunki 24. C:b8+ L:b8 25.C:e4 balki 23. . . Lb4!)dir.

20. Cd5-c4       . . .

20. C:b7 ga qoralar 20. .. Cc5 yurib, fillarni  almashtirishi va shoxiga nisbatan  havfsiz qora xonalarda jon saqlash imkonini  yaratishi mumkun  edi. Oqlar b7 piyodasini farzinni zarbasida ushlab, filni esa keyinchalik a4-e8 diaganalga o’tqazishni mo’ljallamoqda.

20. .   .   .   Ce7-b4
21. c2-c3    b7-b5!

21.  . . Cd6 bo’lganda, 22. F:b7 Fc7 dan keyin oqlar yo oddiygina 23. F:c7 C:c7 24. C:a7 yoki hujumni to’htatmaydigan 23. F:e4 yo`li bilan afzallikka erishadi.

22. Cc4-e2     . . .

Albatta, ikki filni saqlash kerak.

22.      . . .  Cb4-d6
23. Fb3-d5      . . .

23. C:b5+Kpe7  dan keyin qora ruhlar bilan o’ynab qoladi.

23.    .  .  .  Kpe8-e7

Hal qiluvchi shumday paytda qoralarning o’z sipohlarini bir birini qovushtirishga intilayotganini tushunsa bo’ladi. Lekin 23. .Fc7 yurishi himoyalanishga ko’proq imkoniyat berardi; bu yurishdan keyin oqlar yo’l tanlashda anchagina mushkullikka uchrar edi.
“Men –deb izoh beradi A. Karpov , - avval 24. C:b5+Kpe7 25. Kpc2! Ko’rib chiqqan edim. Oxirgisi xam profilaktik, xam kuch jihatdan eng yaxshi yurish bo’lsa kerak. Ikkinchi g’oya  24. g5 dan iborat bo’lib raqibini 24.  . . F:3+ga undash edi. Bu xolda deydi jahon chempioni 25. Kpb1 dan so’ng oqlar operatsiyalar uchun <<c>> liniyasiga eg a bo’lardi. Aytmoqchi teksdagi yurishning Kpe7 o’rniga ham c3 ni urish mumkun edi. : 23. . . F:c3+24. Kpb1 va endi qoralar 24. . .F:b2 +ga ahd qilsa 25. Kp:b2 Ca3+ 26. Kp: a3 L: d5 keyin ikki filga qarshi bir ruxu uch piyodaga ega bo’ladiyu, ammo, ammo o’yinni boy berishi muqarrar . O’zining 23-yurishini qilayotib, raqibim chamasi javobimni ko’rmay qolganga o’xshaydi”.

24. Ce3-c5!  . . .

Endi 24…Fc7 yuborib bo’lmaydi, chunki 25. F:e5+Kpd7 26. C:d6 F:d6 27. Ld1. Bordiyu 24/ / /F6bo’lsa, 25. Cc4 (25…bc? Ga 26.C:d6+va27. F:a5)dan keyin mot xolati yuz beradi.

24.   . . .     Cd6:c5
25. Fd5:e5+ Kpe7-d7
26. Fe5:c5  Fa5-c7
27. Fc5-15+  Kpd7-e7

27… Kpc6 bo’lgan taqdirda xujum shunday davom etardi:

28. F:b5+Kpd6 29.Fb4+Fc5 30. Fb7 Kpe5 31. Le1 F:f2 32. Fc7+Ld6 33.Ld1 Ld8 34.Cc4 va xokozo.

28. Ff5:e4+ Kpe7-d7
29. Fe4-f5+ Kpd7-e7
30. Lg1-e1  Ld8-d6
31. Ce2-c4+!.  .  .

Eng muximi, qora ruxni e6 xonasiga yo’laymaslikdir.

31. .    .   .  Kpe7-d8
32. Cc4:b5  a7-a6

Agar 32.  .  .Lf6 bo’lsa, 33. Fd5+Kpc8  34. Le7!! F :e7 35. Fa8+ Kpc7 36. F:a7+Kpd6 37. Fb6+Kpe5 38. Fd4+Kpe6 39. Cc4+.

33. Cb5-a4   g7-g6
34. Ff5-f3  Kpd8-c8

Qoralarning oxirgi yurishi A. Karpovga o’yinni juda chiroyli yakunlash imkonini  beradi. Lekin ularda boshqacha biron-bir durustroq yo’l xam ko’rinmaydi.

35. Le1- e7!!  Ld6-d1+
35.  .  .F :e7 bo’lsa, 38. Fa8+Kpc7 39. Fa7+Kpd8 40.Fb8x

36. Kpc:d1 Fc7:e7

36….Ld8+bo’lgan 37.Kpc1 yaramaydi, chunki qora rux d4 xonasini nazoratga oldi; lekin 37. Ld7! Dan so’ng oqlarni ikki piyodasi ortiq bo’lgan farzinli endshipil yuzaga kelardi

37. Ff3-a8+   Kpc8-c7
38. Fa8-a7+   Kpc7-d6
39. Fa7-b6+
Qoralar taslim bo’ldi, chunki ikki yurishda mot: 39. . .Kpe5 40. Fd4+Kpe6 41.Cb3x. Yuksak sovringa sazovor o’yin.

1908 marta o`qildi.